Het offer zou verboden moeten zijn door de positie. Een bekende uitspraak van een oude bekende schaker. Wie die uitspraak gedaan heeft is helaas in de loop der tijd verloren gegaan, maar hij heeft helaas ongelijk. Want er zijn voorbeelden uit de praktijk die de uitspraak weerleggen. Denk bijvoorbeeld aan het diepzinnig passieve dame-offer van Frans Jonkers in zijn externe competitie partij. Wanneer de gelegenheid zich voordoet speelt hij dit offer, het loopt niet altijd zoals hij wil, maar lef en durf zijn hem niet vreemd.
Waar Frans zijn inspiratie vandaan haalt moge duidelijk zijn, het zijn de partijen van Rashid Nezhmetdinov. John Donaldson, bracht een boek op de markt in 2012 “Super Nezh: Chess Assassin”. Heruitgegeven in 2017 en het ligt bij Frans op zijn kleine kamertje.
Rashid, een Tartaar geboren op 15 december 1912, werd op jonge leeftijd ouderloos en leerde schaken door naar het spel van andere schakers te kijken. De legende vertelt dat hij daarna beide heren uitdaagde voor een partij en ze allebei versloeg, dit terwijl hij de regels van het spel net geleerd had. Ook leerde hij rond deze leeftijd, 15 jaar oud, dammen. Men kan stellen dat het een echt spelletjes mens was, want er was niet veel anders te doen in het Rusland anno 1927. Bij het dammen is hij kampioen van Rusland geworden, maar hij verkoos het schaken boven het dammen. Bij het kampioenschap dammen dat gehouden werd destijds in Kazan, was hij toeschouwer. Hij had al 15 jaar niet meer actief gespeeld. Er kwam echter een deelnemer niet opdagen en hij werd verzocht mee te doen aan het kampioenschap en hij eindigde als tweede.
Bij het schaken lag het anders, Rashid was een echte aanvalskunstenaar, Averbach zei in een interview met Dj ten Geuzendam in New in Chess, er het volgende over: Als hij aanval had kon hij van iedereen winnen zelfs van Tal, echter in mijn partijen tegen hem gaf ik hem geen enkele mogelijkheid om een aktieve partij te spelen, en in dat soort gevallen, omdat hij naar complicaties zocht, verstoorde hij zijn positie dermate dat hij zichzelf van het bord speelde. Averbach – Nezhmetdinov 8 ½ – ½ .
In de volgende partij dacht Lev Polugaevsky dat Nezhmetdinov zijn Dame vergat te spelen en zijn zesde zintuig, gevoel voor gevaar, liet hem in de steek. Hij nam de tijd en dacht bijna drie kwartier na voordat hij het passieve dame-offer aannam. Het antwoord liet niet lang op zich wachten en zijn Koning werd het hele bord over gejaagd, een zet voordat hij mat ging, gaf hij op.
Polugaevsky over deze partij: “ik heb Rashid zeker een tiental keer verslagen, maar ik zou al die partijen willen ruilen voor dit verlies en de zwartspeler in deze partij willen zijn.”
Schakende tijdgenoten, waaronder wereldkampioenen staken hun bewondering voor deze grootmeester van het offer niet onder stoelen of banken.
• “Niemand ziet combinaties zoals Nezhmetdinov ze ziet.” Mikhail Botvinnik
• Nezhmetdinov is “de grootmeester van het initiatief.” Lev Polugaevsky
• “Zijn partijen laten de schoonheid van het schaakspel zien, het is hem niet zozeer te doen om het punt. Zijn partijen zijn harmonieus opgebouwd en met élégance gespeeld.” Mikhail Tal
• “Rashid Nezhmetdinov is een viortuoos in combinatoir schaak.” David Bronstein.
We hebben nu het passieve Dame offer gezien, hier volgt een voorbeeld van een actief Dame offer. Alhoewel nu ik die partij eens goed bekeken heb kan het offer ook uit nood geboren zijn, want de witte Dame heeft eigenlijk geen goede velden meer. Maar we geven Rashid het voordeel van de twijfel.
Nezhmetdinov heeft maar een keer buiten Rusland aan een toernooi meegedaan (politiek), heeft nooit de titel grootmeester behaald, en hij overleed 3 juni 1974.
Onze interne competitie heeft een zeer vriendelijk karakter, we slaan elkaar met een fluwelen handschoen helemaal tot gort, en stellen dan remise voor. Wordt het niet eens tijd om de offerpartij van het jaar, gespeeld bij een activiteit van het RSG, te bekronen met de eeuwig roem. We kunnen ook allemaal gewoon reactieschaak blijven spelen en er een halfje proberen uit te slepen, want dan staan we in ieder geval niet onderaan de ladder in onze Mickey Mouse Competitie.
Genoten ik geef u een en ander ter overweging.
Overigens een prettig weekend.